Gastlessen

Het onderdeel status is belangrijk om de deelnemers zich te laten realiseren dat de status van de gezonde medemens veelal hoger is dan die van mensen met een beperking. Zodra zij in het werkzame leven aan de slag gaan als hulpverlener of andere beroepskracht die intensief met mensen werkt, wordt dit vaak nog verder versterkt doordat in deze beroepen specifieke bedrijfskleding wordt gedragen. In deze module wordt geleerd hoe het hebben van een lagere status kan aanvoelen, en hoe men er zelf voor kan zorgen dat de status van de persoon waarmee men te maken heeft kan worden verhoogd.

Deze module gaat in op de verschillende stadia die een rouwproces kent (naar het model van Kubler Ross). Dit klinkt misschien vreemd, maar ook een fysiek beperkte persoon maakt een rouwproces door. Hoe de gehandicapte hier uiteindelijk mee omgaat is niet alleen afhankelijk van hem / haarzelf maar ook van de omgeving. Naast de 5 fasen van Kubler Ross wordt ook de term ‘levend verlies’ besproken. Dit is een term die geïntroduceerd is door prof. dr. Manu Keirse en is voor mensen met een fysieke beperking wellicht nog relevanter dan het systeem van Kubler Ross.

Een zeer belangrijke behoefte van de mens is om zelfredzaam te zijn: dat wil zeggen, zo min mogelijk afhankelijk te zijn van andere mensen. Dit geeft ons zelfvertrouwen en kracht: we kunnen ‘onze eigen boontjes doppen.’ Echter, afhankelijk van de fysieke beperking die je hebt is die zelfredzaamheid lang niet altijd vanzelfsprekend. Toch is het belangrijk zelfredzaamheid waar mogelijk te stimuleren. Dat dit voor zowel de cliënt/patiënt als voor hulpverleners lang niet altijd eenvoudig is, wordt geïllustreerd aan de hand van videomateriaal en persoonlijke anekdotes.

Communiceren doen we bijna constant, ook al realiseren we ons dat niet altijd. Als je een fysieke beperking hebt kan dat in sommige gevallen de communicatie bemoeilijken. Veel voorkomende situaties worden aan de hand van korte video’s aanschouwelijk gemaakt en besproken. Wat te denken van iemand die een gesprek heeft met een blinde en na een paar minuten wegloopt zonder dit tegen de blinde te zeggen? Grote kans dat laatstgenoemde in het luchtledige staat te praten. De oplossing is eenvoudig maar er wordt niet altijd aan gedacht.

Intimiteit is zelfs in de 21e eeuw nog altijd een zeer precair onderwerp, en al helemaal als het binnen dit onderwerp om mensen met een fysieke beperking gaat. Alles moet tegenwoordig ‘mooi’ en ‘perfect’ zijn. Voor mensen met een fysieke beperking – die niet zelden een geschonden lichaam hebben – is intimiteit dan ook bepaald niet vanzelfsprekend. Wat kan hier aan gedaan worden en hoe gaan deze mensen er zelf mee om? Tijdens deze module wordt gebruik gemaakt van discreet videomateriaal.

Een gehandicapt kind heeft zijn weerslag op het hele gezin. Vaak gaat er veel aandacht uit naar het gehandicapte kind, bijvoorbeeld door intensieve zorgtaken maar ook intensieve medische trajecten en de extra taken die daaruit voortvloeien voor de ouders kunnen gevolgen hebben voor het gezin. Hierdoor kan bij de gehandicapte op latere leeftijd een schuldgevoel ontstaan. Het omgekeerde is ook mogelijk, als een bepaalde beperking erfelijk bepaald is en de ouders hun ‘foute’ genen doorgeven aan het kind. E.e.a. wordt met voorbeelden en persoonlijke anekdotes geïllustreerd.

Soms gaat een handicap gepaard met zware lichamelijke misvormingen. Dit kan in het latere leven van de betrokken persoon een grote rol gaan spelen, bijvoorbeeld in de puberteit. Dit is sowieso al een periode in het leven van een tiener waarin onzekerheden over het eigen lichaam een grote rol spelen. Als er daarnaast sprake is van een geschonden lichaam dan maakt dit deze periode in het leven van de gehandicapte nog moeilijker. Maar ook op latere leeftijd kan dit een niet te onderschatten rol spelen, die zijn weerslag heeft op het aangaan van – intieme – relaties. Mogelijke oplossingen worden besproken.

De gewetensvragen zijn open vragen, je kunt ze dus niet met ‘ja’ of ‘nee’ beantwoorden. Ze roepen op tot zorgvuldig nadenken en discussie. De vragen motiveren de deelnemers na te denken over onderwerpen die in onze maatschappij al jaren tot discussies leiden en waarschijnlijk nooit unaniem eenzelfde antwoord zullen opleveren. Toch is het de moeite waard om ook de huidige generatie over deze ingewikkelde vraagstukken te laten nadenken. Deze module beoogt een eerste aanzet daartoe te zijn.

Nederland telt ongeveer 2,1 miljoen mensen met een beperking. Zij willen net als ieder ander, meedoen in de maatschappij. Dit betekent ook dat ze van openbare gebouwen gebruik willen maken zoals scholen, overheidsgebouwen en horecagelegenheden, en zich daar welkom voelen. Na mijn gastlessen beschikken uw medewerkers over voldoende kennis om mensen met een beperking professioneel te benaderen zodat zij zich net zo thuis voelen op uw locatie als elke andere bezoeker.

We kennen allemaal de blindengeleidehond. Maar er zijn veel meer soorten ‘hulphonden’ die mensen met een beperking kunnen helpen. Wat te denken van honden die helpen bij autisme, epilepsie of ernstige traumatische ervaringen? Al die hulphonden hebben het ‘probleem’ dat ze zo aaibaar zijn, waardoor mensen verkeerd gedrag gaan vertonen. Waarom dit gevaarlijk is en waarom niet iedereen die dat eigenlijk nodig heeft een hulphond krijgt, wordt besproken in deze module.

Vooral voor mensen met een ernstige fysieke beperking is technologie onontbeerlijk. Zaken als een – al dan niet elektrische – rolstoel, hoog-laag bed, helping hand, blindenstok of robotarm kunnen de kwaliteit van leven van iemand met een beperking enorm verbeteren. Veel van deze technologische hulpmiddelen maken een snelle ontwikkeling door. Was het jaren geleden nog nodig een robotarm met een pookje te bedienen; tegenwoordig kan dit zelfs al met gedachten. Maar ook robotpakken die mensen met een dwarslaesie (weer) laten lopen, worden steeds normaler.